Dolaşımdaki arz nedir sorusu, kripto para yatırımcılarının en çok merak ettiği konulardan biridir. Bir kripto paranın dolaşımdaki arzı, alım-satım baskısını ve işlem kolaylığını doğrudan etkiler. Peki, dolaşımdaki arz nedir ve diğer arz ölçütlerinden nasıl ayrılır?

Basitçe ifade etmek gerekirse, dolaşımdaki arz; halkın erişimine açık, işlem gören coin ya da token sayısını belirtir. Bu ölçüt, yatırımcılar ve traderler için büyük önem taşır. Çünkü fiyat hareketlerini anlamada belirleyici rol oynar.

Yani, dolaşımdaki arz ne kadar fazlaysa, varlığın işlem hacmi ve fiyat esnekliği o kadar yüksek olabilir. Bu veri, arz-talep dengesi içinde potansiyel fiyatlamayı öngörmek adına temel bir göstergedir.

Sizler için hazırladığımız bu rehber, Bitcoin, Ethereum, XRP, Dogecoin veya favori kripto paranızın piyasasını arz üzerinden anlamanızı sağlar. Kripto piyasasında arzın rolünü kavramak için kapsamlı ve sade bir kaynak sunar.

Detaylı arz metriklerine geçmeden önce, bazı temel çıkarımları gözden geçirelim. Bu bilgiler, arzın fiyat üzerindeki etkisini daha iyi yorumlamanızı sağlayacak.

Dolaşımdaki Arz Nedir?

Kriptoda dolaşımdaki arz, işlem görebilir durumdaki toplam coin ya da token sayısını ifade eder. Bu miktara, var olan ancak kilitli olan tokenler dahil edilmez. Çünkü bu varlıklar piyasada işlem göremez.

İşte bu nedenle, toplam arzdan çok dolaşımdaki arzın takip edilmesi önem taşır. Her iki kavram da önemli olsa da, dolaşımdaki arz anlık piyasa değerini daha doğrudan etkiler.

Dolaşımdaki arz basit bir formülle hesaplanabilir. Ancak çoğu kripto veri platformu bu bilgiyi sunar. Yatırım kararlarında bu metrik, hızlı piyasa analizine yardımcı olur.

Dolaşımdaki Arz Formülü

• Dolaşımdaki Arz = Toplam Arz – Kilitli Tokenler

Dolaşımdaki arzın hesaplanmasında kullanılan bu kavramları detaylandırarak dolaşımdaki arzın ne anlama geldiğini daha iyi anlayabiliriz.

• Toplam arz, mevcut tüm coin ya da tokenlerin toplam miktarını ifade eder. Yakılan, yani geri alınamaz adreslere gönderilen tokenler de bu hesaba dahildir. Ancak maksimum arz, piyasaya sürülebilecek toplam token sayısını belirtir ve toplam arzdan farklı olabilir. Bu ayrım, token arz dinamiklerini çözümlemek adına oldukça önemlidir.
• Kilitli tokenler, var olduğu hâlde işlem göremeyen tokenleri ifade etmektedir. Genellikle akıllı sözleşmelere kilitlenirler ve belirli bir süre sonra açılırlar.

Örneğin, bir kripto paranın toplam arzı on milyon coin olsun. Bunun iki milyonu geliştirme ekibi için ayrılmış ve kilitlenmiş durumda olsun. Ayrıca, bir milyon coin de akıllı bir sözleşmede kilitli halde bulunsun.

Bu durumda dolaşımdaki arz yedi milyon coin olur. Çünkü yalnızca serbestçe işlem görebilen coinler dolaşımdaki arzı oluşturur.

Bitcoin’in dolaşımdaki arzını örnek olarak ele alalım. Bitcoin’in maksimum arzı 21 milyon ile sınırlıdır. Ancak bu miktarın tamamı henüz dolaşımda değildir.

Şu anda yaklaşık 19,85 milyon Bitcoin üretilmiş durumdadır ve bu coinler dolaşımdadır. Kalan kısım ise henüz madencilik yoluyla çıkarılmamıştır.

Bitcoin özelinde, dolaşımdaki arz toplam arza oldukça yakındır. Bu durum, arzın büyük bölümünün halihazırda piyasada olduğunu gösterir.

Cardano (ADA) bu konuda başka bir örnek sunar. Ancak ADA’nın dolaşımdaki arzı 36 milyar coin iken, toplam arzı 45 milyar coin seviyesindedir. Yani, dokuz milyar coin henüz dolaşıma girmemiştir ve bu miktar hâlâ beklemektedir.

Dolaşımdaki arz ile maksimum arz arasındaki fark, yatırım kararları açısından kritik öneme sahiptir. CoinGecko gibi araçlar kullanılarak bu arz metriklerinin dikkatle izlenmesi önerilir.

Piyasaya yeni coinlerin girmesi, mevcut yatırımcılar için seyrelme etkisi yaratabilir.Talepte eş zamanlı bir artış yaşanmazsa, bu durum fiyatların düşmesine neden olabilir.

Üç Arz Türü

Şimdi arz türlerini daha ayrıntılı şekilde inceleyelim. Daha önce de belirtildiği gibi, üç temel arz türü bulunur: dolaşımdaki arz, toplam arz ve maksimum arz.

Dolaşımdaki arz, piyasada aktif olarak işlem görebilen coin ya da token miktarını ifade eder. Bu arz türü, alım-satım işlemlerinde doğrudan rol oynar ve piyasa fiyatlarını anlık olarak etkiler.

Toplam arz ise dolaşımdaki tüm coin veya tokenlerin toplam sayısını ifade eder. Bu ölçüt, kilitli ya da rezerve edilen varlıkları da kapsar.

Cüzdanlarda tutulan coinler ile akıllı sözleşmelere kilitlenmiş veya gelecekteki kullanımlar için ayrılmış tokenler toplam arza dahildir. Ayrıca, yakılan yani dolaşımdan kalıcı olarak çıkarılan tokenler de bu hesaplamaya eklenir.

Maksimum arz, var olabilecek en yüksek coin veya token sayısını gösterir. Örneğin, Bitcoin’in mevcut arzı yaklaşık 19,85 milyonken, maksimum arzı 21 milyon ile sınırlıdır.

Bu üç arz türü arasındaki ilişkiyi anlamak oldukça önemlidir.

• Dolaşımdaki arz, yalnızca alım-satıma açık olan coin’leri içerdiği için toplam arzın bir alt kümesidir.
• Toplam arz ise, yalnızca şu anda var olan coinleri kapsar ve bu yönüyle maksimum arzın bir alt kümesini oluşturur.
• Maksimum arz ise, gelecekte var olacak toplam coin sayısını ifade eder.

Örneğin, XRP’nin dolaşımdaki arzı yaklaşık 58 milyar coin civarındadır. Ancak toplam arz 100 milyar seviyesindedir. Kalan 42 milyar XRP ise şu an için emanette tutulmakta ve dolaşıma sunulmamaktadır.

Buna karşılık Dogecoin’in dolaşımdaki arzı her yıl 5 milyar coin artış gösterir. Mevcut arz, anlık alım-satım işlemlerini doğrudan etkiler. Ancak bilinçli yatırım kararları verirken, toplam ve maksimum arzı da dikkate almak gerekir.

Bahsi geçen bu iki metrik, gelecekteki arz düzeylerini ve dolayısıyla fiyatları etkileyebilir.

Dolaşımdaki Arz Neden Önemlidir?

Dolaşımdaki arz, yalnızca bilgilendirici bir metrik değil, aynı zamanda başka hesaplamalar için temel oluşturur. Özellikle piyasa değeri (market cap) hesaplamasında bu veri aktif şekilde kullanılır.

Piyasa değeri, bir coinin toplam piyasa değerini ifade eder; fiyatı değil. Bu değeri hesaplamak için de mevcut fiyat ile dolaşımdaki token sayısı çarpılır.

Örneğin, Cardano’nun dolaşımdaki arzı 36 milyar tokendir. Fiyatı yaklaşık 0,64 dolar olan ADA’nın piyasa değeri 23 milyar dolar seviyesindedir. Ancak maksimum arzın yaklaşık %20’si henüz piyasaya sürülmemiştir.

Neyse ki, bu durumu ölçmek için kullanılan başka bir metrik daha vardır. Bu noktada öne çıkan tam seyreltilmiş piyasa değeri, mevcut fiyat ile maksimum arzın çarpılmasıyla elde edilir. Bu değer, projenin tüm arz piyasaya sürüldüğünde ulaşacağı toplam değeri gösterir.

Arz döngüsünün erken aşamalarında, dolaşımdaki arz ile maksimum arz arasındaki fark verimsizlik yaratabilir. Bu dönemde talep arzı aşarsa, fiyatlar hızlı şekilde yükselebilir. İlerleyen süreçte daha fazla coin piyasaya girdiğinde, talep aynı kalırsa fiyatlarda düşüş görülebilir.

• Dolaşımdaki arzın yüksek olması, piyasada coin ya da token fazlalığına yol açabilir. Bu durum, fiyatlar üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturur.
• Buna karşılık, düşük dolaşımdaki arz, piyasada kıtlık yaratabilir. Bu da fiyatların, bazen gerçekçi olmayan seviyelere kadar yükselmesine neden olabilir.

Aynı zamanda dolaşımdaki arz, likidite ve enflasyon eğilimleri hakkında da önemli ipuçları sunar. Örneğin, düşük dolaşımdaki token arzı, işlemlerin verimliliğini azaltabilir. Bu durum, beklenen işlem değeri ile gerçekleşen değer arasında fark oluşmasına neden olur.

İleriye dönük olarak, dolaşımdaki arz ile maksimum ya da toplam arzı karşılaştırmak, fiyat hareketlerini ön görmeye yardımcı olur. Örneğin, toplam arzın %50’si kilitliyse ve 60 gün içinde açılacaksa, dolaşımdaki arz bir anda artar.

Böylesine bir durumda yaşanan ani artış, fiyatların düşmesine yol açabilir. Ancak eğer toplam arzın tamamı zaten dolaşımda ise, bu durum fiyat açısından olumlu yorumlanabilir.

Dolaşımdaki Arzdaki Değişimler

Bir kripto paranın dolaşımdaki arzı, artış ya da azalışa neden olan çeşitli etkenlerle zamanla değişebilir. Bu değişimleri incelemek, piyasa dinamikleri üzerindeki etkileri daha iyi kavramamıza yardımcı olur.

Hadi şimdi, dolaşımdaki arzın hangi durumlarda değiştiğine ve bu değişimin piyasa üzerindeki etkilerine bakalım!

Dolaşımdaki Arz Miktarındaki Artışlar

Yeni coin ya da tokenler piyasaya sürüldüğünde, dolaşımdaki arz artış gösterir. Bu durum; madencilik, minting (basım) ya da token üretim etkinlikleri (TGE) yoluyla gerçekleşebilir.

• Madencilik, işlemleri doğrulayanlara ödül olarak yeni coin verilmesi sürecidir. Örneğin, yeni Bitcoin’ler madencilikle üretildikçe dolaşımdaki arz artar.
• Minting, özellikle stablecoin gibi tokenler için kullanılan yeni token oluşturma işlemidir. Ethereum ağı, ETH stake eden kullanıcıları ödüllendirmek için yeni tokenler basar.
• Token üretim etkinlikleri (TGE), çoğu zaman ilk coin arzı (ICO) biçiminde yapılır. Bu etkinliklerde yeni tokenler yaratılarak piyasaya sürülür.

Dolaşımdaki Arzdaki Azalışlar

Dolaşımdaki arz, coin ya da tokenler piyasadan çekildiğinde azalır. Bu durumun başlıca nedenleri arasında token yakımı, kaybolan tokenler ve akıllı sözleşmelere kilitlenen coinler yer alır.

Kısaca token yakımı, varlıkların geri dönüşü olmayan adreslere gönderilerek dolaşımdan çıkarılmasıdır. Kaybolan tokenler ise genellikle unutulan cüzdanlar nedeniyle erişilemez hâle gelir, ancak takibi zordur.

Ayrıca, bazı coinler akıllı sözleşmelere kilitlenerek belli bir süre işlem dışı kalabilir. Bu üç durum da piyasadaki aktif arzı azaltır ve arz-talep dengesini etkiler.

• Token Yakımı: Token yakımı, tokenlerin dolaşımdan bilinçli olarak çıkarılması işlemidir. Genellikle arzı azaltmak ve kalan tokenlerin değerini artırmak amacıyla uygulanır. Daha önce Ethereum’un doğrulayıcıları ödüllendirmek için yeni token bastığını belirtmiştik. Ancak aynı protokol, işlemler sırasında alınan temel ücretleri de yakarak arzı azaltır. Bu durumda Ethereum hem yeni token basımıyla arzı genişletir hem de yakım yoluyla daraltır. Bu çift yönlü mekanizma da arz dengesini korumada önemli rol oynar.

• Kaybolan Tokenler: Kaybolan tokenler ise çeşitli nedenlerle artık erişilemeyen coin ya da tokenleri ifade eder. Buna unutulan şifreler, kaybolan özel anahtarlar veya zarar gören cihazlar neden olabilir. Bu durum arzı dolaylı yoldan azaltır, ancak kesin miktarı belirlemek oldukça zordur. Çünkü kaybolan token’ları izlemek veya doğrulamak teknik olarak mümkün değildir.
• Tokenlerin Kilitlenmesi: Tokenlerin kilitlenmesi de (akıllı sözleşmelere kilitlenmesi) dolaşımdaki arzı azaltır. Örneğin, zaman kilitli bir kasa, tokenleri sözleşme süresi dolana kadar iki yıl boyunca piyasadan çeker. Bazı kilitleme mekanizmaları ise doğrusal çözülme yöntemi kullanır. Bu sistemde, kilitli tokenler zamanla kademeli olarak serbest bırakılır.

Birçok proof-of-stake blok zincirinde staking, dolaşımdaki arzı azaltan bir etkendir. Kullanıcılar, getiri elde etmek için tokenlerini akıllı sözleşmelere kilitler.

Buna karşın bu kilitlemelerin süresi değişkenlik gösterir ve her zaman uzun vadeli fiyatlar üzerinde belirgin etki yaratmaz. Yani staking yoluyla oluşan arz azalışı, çoğu zaman geçici olabilir.

Dolaşımdaki Arz, Kripto Fiyatlarını Nasıl Etkiler?

Bir kripto paranın fiyatını etkileyen en önemli unsurlardan biri kıtlıktır. Ancak bu, taleple doğrudan ilişkilidir. Bir şey nadir olabilir, ama kimse istemiyorsa değersiz kalır.

Öte yandan bir kripto paranın dolaşımdaki arzı düşükse ve talep artıyorsa, alım isteği hızla yükselir. Bu durum, fiyatlarda bazen ani ve keskin yükselişlere yol açabilir.

Arz Değişimini Tetikleyen Olaylar

Şimdi, arz değişimleriyle kripto fiyatlarını etkileyen bazı önemli olaylara göz atalım.

• Blok ödülleri ve yarılanma etkinlikleri: Bitcoin, madencilere blok sübvansiyonu ile ödül verir. Bu yeni üretilen Bitcoin’ler, dolaşımdaki arzı artırır. Ancak Bitcoin protokolü, yaklaşık her dört yılda bir bu ödülü yarıya indirir. Blok ödülünün azalması, piyasaya Bitcoin’in sınırlı arzını yeniden hatırlatır. Tarihsel olarak bu Bitcoin halving (Bitcoin yarılanması) olayları, piyasa genelinde yükseliş dönemlerini tetiklemiştir.
• Ön Satışlar ve Token Üretim Etkinlikleri (TGE): Yeni projelerin lansmanları, genellikle spekülatif bir heyecan dalgası yaratır. Ancak yatırımcılar, piyasaya girmemiş token miktarını da dikkate almalıdır. Çoğu durumda, lansman sırasında yalnızca küçük bir token yüzdesi dolaşıma girer. Kalan büyük bölüm, ilerleyen dönemlerde piyasaya sürülmek üzere bekletilir.
• Token Yakımı: Token ya da coinlerin dolaşımdan bilinçli olarak çıkarılması, toplam arzı azaltır. Bu azalma, piyasada kalan tokenlerin değerini artırma potansiyeli taşır.

Yakım işlemi, arz-talep dengesi yoluyla fiyat üzerinde olumlu bir baskı yaratabilir. Bu strateji, özellikle uzun vadeli değer artışı hedefleyen projelerde sıkça uygulanır.

Ethereum, arz mekanizmasında hem token basımı hem de yakımı birlikte kullanır. Protokol, staking yapanlara ödül olarak yeni ETH basar. Aynı zamanda, işlem ücretlerinden alınan temel ücretleri yakarak arzı azaltır.

Burada bahsedilen iki zıt işlem, ETH arzında dengeli ve ılımlı bir artışla sonuçlanır. Böylece Ethereum, hem ödüllendirme sağlar hem de enflasyonu kontrol altında tutar. Ancak sınırlı arzın fiyat üzerindeki etkisini en iyi gösteren örnek Bitcoin’dir.

Ethereum ve Solana gibi alternatif coinlerde ise piyasa payı gibi faktörler daha belirleyici olabilir.

Bitcoin, kripto para dünyasında benzersiz bir liderliğe sahiptir. Genellikle piyasanın genel yönünü belirleyen varlık olarak öne çıkar.

Dolaşımdaki arz, kripto analizinde önemli bir parçadır; ancak bağlam içinde değerlendirilmelidir. Mevcut arz ile talep birleştiğinde, genellikle fiyatın yönünü belirler.

Bununla birlikte gelecekteki arzı da göz önünde bulundurmak gerekir. Toplam arz ve maksimum arz gibi metrikler, dolaşımdaki arzı doğru bir çerçevede yorumlamayı sağlar.

Son olarak, talebi etkileyen rekabet ortamı da unutulmamalıdır. Zira pazar payı kazanan rakip projeler, dolaşımdaki arzın etkisini zayıflatabilir.

SONUÇ

Dolaşımdaki arz nedir? Dolaşımdaki arz, piyasada işlem görebilen kripto para miktarını ifade eder. Kilitli ya da yakılmış tokenler bu hesaba dahil edilmez. Fiyat analizinde ve piyasa değerinin belirlenmesinde temel bir rol oynar.

Kısaca dolaşımdaki arz, bir kripto paranın piyasada aktif olarak işlem görebilen miktarını tanımlar. Bu metrik, kilitli veya yakılmış tokenleri dışarıda bırakır. Yalnızca erişilebilir varlıkları kapsar.

Ayrıca dolaşımdaki arz, fiyat analizi, piyasa değeri ve likidite gibi veriler için temel göstergelerden biridir.

Yüksek dolaşımdaki arz, fiyatı baskılayabilir; düşük arz ise kıtlıkla değer artışı yaratabilir. Arz değişiminde staking, token yakımı, madencilik ve TGE süreçleri etkili olur. Toplam ve maksimum arzla kıyaslama, gelecek fiyat trendlerini öngörmekte önemlidir.

Yatırımcılar için arz türleri arasındaki farkı anlamak, sağlıklı kararlar vermeye yardımcı olur. Dolaşımdaki arz, arz-talep dengesi içinde fiyatları yönlendiren güçlü bir etkendir. Bu nedenle, arz verileri dikkatle analiz edilmeli ve bağlam içinde yorumlanmalıdır.

Referanslar:

1. ESTABLISHMENT OF THE STRATEGIC BITCOIN RESERVE AND UNITED STATES DIGITAL ASSET STOCKPILE (whitehouse.gov)
2. Number of Cardano (ADA) tokens in circulation (statista.com)
3. Dogecoin Inflation (dogecoin.com)
4. How to stake your ETH (ethereum.org)
5. ETH supply (ultrasound.money)

FAQs

Kriptoda dolaşımdaki arz nedir?

Dolaşımdaki arz, piyasada alım-satıma açık olan kripto para miktarını ifade eder. Bu metrik, kilitli veya rezerve edilmiş coin ya da tokenleri içermez.

Dolaşımdaki arz ile toplam arz arasındaki fark nedir?

Toplam arz, var olan tüm coin ya da tokenleri kapsar. Dolaşımdaki arz ise yalnızca işlem görebilir durumda olanları içerir.

Dolaşımdaki arz, bir kripto paranın fiyatını nasıl etkiler?

Dolaşımdaki arz, arz-talep dengesini etkileyerek fiyat üzerinde belirleyici olabilir. Arz düşük, talep yüksek olduğunda fiyatlar genellikle yükselme eğilimi gösterir.

Yüksek dolaşımdaki arz iyi midir?

Her zaman değil. Yüksek arz, piyasada coin fazlalığına yol açarak fiyatları düşürebilir. Ancak bu durum, likiditeyi artırarak işlemlerin daha verimli gerçekleşmesini de sağlayabilir.

Neden 99Bitcoins'e güvenebilirsiniz?

10+ Yıl

2013 yılında kurulan 99Bitcoins ekibi, Bitcoin'in ilk günlerinden beri kripto uzmanlarıdır.

90sa+

Haftalık Araştırma

50+

Uzman Katılımcılar

100k+

Aylık Okuyucular

2000+

İncelenen Kripto Projeleri

Daha fazla Oku

Emine Pilavcı

Daha Fazla Oku

Emine Pilavcı Yazılarını Oku