Kripto Para
Kripto Para Nedir?
Kripto paralar, dijital paranın en son evrimidir. Ancak bir kripto para tam olarak nedir ve özellikleri nelerdir? Bu yazı, tüm detayları basit bir şekilde açıklıyor.
Kripto Para Özeti
Kripto paralar, merkezi bir otorite tarafından kontrol edilmeyen, eşit yetkilere sahip katılımcılardan oluşan bir ağ üzerinden yönetilen dijital paralardır. Bir kripto parayı oluşturan üç ana bileşen vardır: Eşler arası ağ (p2p), kriptografi ve bir konsensüs mekanizması.
İşte kısaca kripto para tanımı ve ele alacağım konular:
- Bir Kripto Parayı Oluşturan Unsurlar Nelerdir?
- Kripto Para Türleri
- Token ve Kripto Paralar Arasındaki Farklar
- Sık Sorulan Sorular
- Sonuç
İlgili: Blockchain Video Eğitimimizi İzleyin
1. Bir Kripto Parayı Oluşturan Unsurlar Nelerdir?
“Kripto para” terimi, “kriptografik para” ifadesinin bir kısaltmasıdır. Kripto para dijital bir para birimi olmasına rağmen, günümüzde kripto para olmayan birçok dijital para birimi bulunmaktadır.
Örneğin – PayPal, Zynga çipi ve hatta geleneksel fiat paralarımız (USD, EUR, vb.) çoğunlukla dijitaldir.
Mart 2018’de Merriam-Webster, bu terimi sözlüklerine ekleyeceklerini duyurdu. Tanımları şu şekildedir:
Kripto para isim cryp·to·cur·ren·cy \ ˌkrip-tō-ˈkər-ən(t)-sē , -ˈkə-rən(t)-sē \ : yalnızca dijital olarak var olan, genellikle merkezi bir ihraç veya düzenleme otoritesi bulunmayan, bunun yerine işlemleri kaydetmek ve yeni birimlerin çıkarılmasını yönetmek için merkeziyetsiz bir sistem kullanan ve sahteciliği ve dolandırıcılığı önlemek için kriptografiye dayanan herhangi bir para birimi türü. İlk Bilinen Kullanım: 1990
Bu kafa karıştırıcı cümleyi kripto parayı oluşturan üç ana bileşene indirgemeye çalışalım.
Bileşen #1 – P2P Ağı (merkeziyetsizlik)
Geleneksel dijital paralardan farklı olarak, kripto paralar işlemleri doğrulamak veya kolaylaştırmak için merkezi bir otoriteye dayanmaz.
Bunun yerine, blok zincir (block chain) adlı ortak bir defterde işlemleri doğrulayan ve güncelleyen eşit yetkilere sahip bir katılımcı ağı vardır.
Bileşen #2 – Kriptografi
Kriptografi, düşmanca bir ortamda güvenli iletişimin sanatıdır. Kripto paralarda, katılımcıların mesajlarını doğrulamak için merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan güvenli bir şekilde iletişim kurmalarını sağlamak için kriptografi kullanılır.
Bileşen #3 – Konsensüs Mekanizması
Artık güvenli bir şekilde iletişim kurabilen eşit yetkilere sahip bir grup katılımcımız olduğuna göre, kripto paramız için kurallar koymamız gerekiyor. Bu kurallar bir protokol olarak bilinir. Aynı zamanda bir konsensüs mekanizmasını içerir.
Konsensüs mekanizması, ortak defterimizi kimin güncelleyebileceğine ilişkin bir kuraldır. Bitcoin örneğinde, kullanılan mekanizma ‘İş Kanıtı (proof of work)’ olarak bilinir. Farklı kripto paralar farklı konsensüs mekanizmaları kullanır.
Bu temel bileşenleri anladıktan sonra Webster’ın tanımına tekrar göz attığımızda, çok daha anlaşılır hale geliyor.
2.Kripto Para Türleri
Tüm kripto paralar merkeziyetsiz olduklarını iddia etseler de, gerçek bundan oldukça farklıdır. Gerçekte, Bitcoin gibi tamamen merkeziyetsiz para birimleri ve stable coinler veya Ripple gibi merkezi kripto paralar vardır.
Merkezi Kripto Paralar
Merkezi kripto paralar genellikle kripto paranın protokolünü kuran ve ağda kimin katılabileceğine karar veren kar amaçlı bir şirket tarafından çıkarılır.
İyi bir örnek, Facebook’un çıkaracağı Libra’dır – Facebook tarafından çıkarılacak olan bu coin, ağdaki tüm katılımcılar eşit olsa da, ağ herkese açık değildir.
Merkezi kripto paralar, geleneksel fiat paraların geliştirilmiş bir versiyonu olarak görülebilir. Çünkü hala merkezi yönetimin tüm risklerine (dolandırıcılık, ihmal, kontrol) tabidirler.
Merkeziyetsiz Kripto Paralar
Merkeziyetsiz kripto paralar genellikle kar amacı gütmeyen bir kuruluş tarafından çıkarılır. Bu kripto paralarla, herkesin katılabileceği eşit bir oyun alanı sunulur.
Bunun klasik bir örneği Bitcoin’dir. Dünyanın herhangi bir yerindeki herkes, izin almaya gerek kalmadan Bitcoin ağına katılabilir, fon alabilir veya bir Bitcoin madencisi olabilir.
Gerçekten merkeziyetsiz kripto paralar tamamen şeffaf, herkese açık ve sansüre karşı dirençlidir.
Bazı kripto paralar merkeziyetsiz olarak inşa edilmiş olsa da, yeterli sayıda kişi ağlarına katılmadığı için aslında merkezi olarak kalırlar. Bu durum, merkeziyetsiz platformun etkin bir şekilde az sayıda katılımcı tarafından kontrol edilmesine yol açar.
Buradaki ana mesaj, gerçek merkeziyetsizliğin hem tasarım hem de benimseme meselesi olduğudur.
3. #Token ve Kripto Paralar Arasındaki Farklar
Kripto paralar ve tokenler arasındaki ayrım yapılması gereken nokta, kripto paralar ve tokenler arasındaki farktır. Aynı terimler değildir.
Kripto paralar, daha önce bahsedilen üç bileşene sahip olan ve bu sayede kendi blok zincirinde işlemlerini gerçekleştiren coinlerdir.
Tokenler ise, mevcut bir blok zincir üzerinde yer alan bir varlığın temsilidir. Örneğin, Tether, Ethereum blokzincirini kullanarak çalışan bir ERC-20 tokenidir.
Bu nedenle tokenler, kendi blokzincirine sahip belirli bir kripto paranın “alt coini” olarak kabul edilebilir. Token oluşturmak için kod çalıştırabilme (akıllı sözleşme yeteneği) yeteneğine sahiptir.
Tokenler, mevcut bir blokzincirin parçası olarak başlayabilir. Daha sonra kendi kripto paralarına dönüşebilir. Örneğin, EOS bir ERC-20 tokeni olarak başladı ve daha sonra bağımsız bir kripto para oldu.
Tokenler iki ana kategoriye ayrılabilir: hizmet tokenleri ve menkul kıymet tokenleri.
Hizmet tokenleri, bir ürün veya hizmetin gelecekte kullanılmasını vaat eden tokenlerdir. Yatırım amacı taşımazlar; bir işlevleri vardır.
Menkul kıymet tokenleri ise, ticareti yapılabilen finansal varlıkları temsil eden tokenlerdir; örneğin bir şirketten hisse veya tahvil gibi. Yatırım amacı taşırlar.
4. Sık Sorulan Sorular
Kripto Para ile Blokzincir Arasındaki Fark Nedir?
Kripto paralar, merkeziyetsiz bir şekilde çalışmak için blok zincirleri kullanır. Kripto para, coindir. Blokzincir, coinin işlemlerini kaydeden defterdir.
Başka bir deyişle, blok zincir, kripto paraların arkasındaki teknolojidir.
Ancak, blokzincir aslında kripto paranın kendisidir, çünkü kripto paralar yalnızca bir defter kaydından ibarettir (fiziksel bir coin yoktur). Ancak ayrımı netleştirmek adına, insanlar kripto para terimini son ürün, blokzinciri ise bu sonuca ulaşma aracı olarak tanımlar.
5. Sonuç
Kripto paralar, dijital para birimlerinin bir sonraki evrimidir. Para, emtialardan madeni paralara, kağıt paralara ve nihayetinde merkezi bir otorite tarafından kontrol edilen dijital bilgilere kadar uzun bir yol kat etti. Bugün, evriminin bir sonraki aşamasında, para kripto paralar aracılığıyla merkeziyetsiz hale geliyor.
Merkezi kripto paralar, merkeziyetsiz kripto paralar ve tokenler arasındaki farkı ayırt etmek önemlidir. Umarım bu rehber, farkları daha net hale getirmiştir.
Kripto paralar hakkındaki düşünceleriniz neler? Gerçekten paranın geleceği mi? Aşağıdaki yorum bölümünde benimle paylaşın.
Kripto, yüksek riskli bir varlıktır. Bu makale bilgilendirme amaçlıdır; yatırım tavsiyesi içermez. Sermayenizin tamamını kaybedebilirsiniz.
99Bitcoins, bağlı linklerimiz üzerinden yapılan yönlendirmelerden komisyon alabilir. Tüm önerilerimiz kapsamlı bir inceleme sürecinden geçmektedir.

Free Bitcoin Crash Course
Learn everything you need to know about Bitcoin in just 7 days. Daily videos sent straight to your inbox.
