Lightning Ağı, anlık ve ücretsiz Bitcoin ödemelerine olanak tanıyan nispeten yeni bir kavramdır. Bu yazıda, Lightning ağı nedir, nasıl çalışır ve güvenilir midir sorularına cevap vereceğiz.
Okumayı sevmiyor musunuz? Bunun yerine video rehberimizi izleyebilirsiniz!
Lightning Ağı Nedir – Özet
Bitcoin, mevcut para sistemimizin sunduğu birçok soruna çözüm sağlar. Fakat hâlâ bazı dezavantajlara sahiptir. En büyük sınırlamalarından biri, özellikle yoğun zamanlarda işlemlerin hızı ve maliyetiyle ilgilidir.
Lightning Ağını Bitcoin ağı üzerine inşa edilen ikinci bir katman olarak düşünebiliriz. Lightning Ağı insanların birbirlerine anlık ve ücretsiz Bitcoin transferi yapmalarını sağlar. Bu, iki kullanıcı arasında ödeme kanalları oluşturularak mümkün hale gelir. Ödemeler, doğrudan bağlı olmayan kullanıcılar arasında da yapılabilir.
Lightning Ağı kısacası budur. Nasıl çalıştığına dair daha derin bir açıklama için okumaya devam edin. İşte ele alacaklarım:
- Bitcoin’in Ölçeklenebilirlik Sorunu
- Lightning Ağı Nedir?
- Lightning Ağı Nasıl Çalışır?
- Ağ Kanalları
- Lightning Ağlarının Gelecek Olasılıkları
- Sonuç
1. Bitcoin’in Ölçeklenebilirlik Sorunu
Bitcoin harika bir şeydir.
-
Kendi paranızın kontrolünü elinize almanızı sağlar,
-
dünyanın öteki ucundaki insanlarla bağlantı kurmanıza olanak tanır,
-
hiçbir hükümet veya bankanın kapatamayacağı bir sistemdir.
Ancak, her şey gibi, sınırlamaları da vardır.
Yoğun bir zamanda işlem yapmayı deneyin. Bitcoin işlemlerinin hem yavaş hem de pahalı olabileceğini fark edersiniz.
Bitcoin işlemleri, ortalama olarak 10 dakikada bir Bitcoin madenciler tarafından onaylanır. Fakat yeterince yüksek bir Bitcoin işlem ücreti eklemediyseniz, onaylanması günler sürebilir.
Ne yazık ki, bu durum Bitcoin’in mevcut haliyle ölçeklenebilir olmadığı anlamına geliyor. Visa, saniyede 65,000’e kadar işlem yapabiliyorken, Bitcoin saniyede yalnızca 7 işlem yapabiliyor. Ek güncellemelerle bu sayı iki hanelere çıkabilir. Ancak yine de geleneksel ödeme işleyicilerine yakın değildir.
Bu, günlük mikro işlemler için gerçek bir sorun haline geliyor. Bitcoin’in bir değişim aracı olarak kullanılamaz. Buna dair en büyük argümanlarından biri, ne kadar yavaş çalıştığı ve ağ üzerinden küçük ödemeleri göndermenin ne kadar pahalı olduğudur.
Bu sebeple bazı altcoin savunucuları, Bitcoin’i terk etmek ve kendi coinlerine geçmek için iyi bir neden olarak görüyor. Ancak, bu pek de iyi bir fikir olmayabilir. İşte nedenleri:
-
Bazı altcoinler dolandırıcıdır ve sadece Bitcoin’inizi kendi değersiz coinleriyle değiştirmek isterler.
-
Hiçbir coin, Bitcoin kadar yaygın olarak kabul edilmez ve güvenilir değildir.
-
Eğer bu coin, Bitcoin kadar popüler hale gelirse, muhtemelen aynı sınırlamalarla karşılaşacaktır (Ethereum’da görüldüğü gibi).
Anlık ve ücretsiz Bitcoin işlemleri yapabilseydik, harika olmaz mıydı?
2. Lightning Ağı Nedir?
Lightning Ağı, Bitcoin’in blok zinciri üzerine inşa edilmiş bir yapıdır. Mikro ödemeleri kolaylaştırmak için özel olarak tasarlanmıştır. Yani Bitcoin birinci katman ise, Lightning Ağı ikinci katman çözümü olarak kabul edilir.
Bu kavram, 2015 yılında Thaddeus Dryja ve Joseph Poon tarafından tanıtılmıştır. Bu iki genç geliştirici, Satoshi’nin orijinal tasarımını önemli ölçüde geliştirmiştir. Ve merkeziyetsiz bir lightning hızlı işlem ağı önermişlerdir.
Bu ağ elemanı, tüm kullanıcıları bu “hızlı ve ücretsiz” sisteme bağlama yeteneğine sahiptir. Bu sayede Bitcoin’in tüm avantajlarından yararlanabiliriz.
3. Lightning Ağı Nasıl Çalışır?
Lightning Ağı’nın temel konsepti ödeme kanallarıdır. Eğer bir arkadaşım ile işlem yapmak istersem, blok zincirinde aramızda bir “off-chain” ödeme kanalı açarız.
Bundan sonra, ödeme kanalı açık kalır ve arkadaşımla aramda doğrudan birçok işlem gerçekleşebilir. Bu ödemeler asıl blockchaini etkilemez.
Bu sayede fonlar, kullanıcıların cüzdanlarına internet üzerinden bir mesaj kadar hızlı transfer edilebilir. İşimizi sonuçlandırmak istediğimizde, ana blok zincirinde bir “kapatma işlemi” gerçekleştiririz. Bu da aslında daha önce yaptığımız tüm işlemleri netleştirir.
Kısacası, arkadaşım ve ben birbirimize ne kadar borçlu olduğumuzu yazarız. Devamında parayı değiştirmeden, faturayı ödemeye karar verene kadar bekleriz.
Ancak, yukarıdaki örnekteki gibi, çoğu durumda bir arkadaşınızla değil, tanımadığınız biriyle işlem yapıyor olacaksınız. Bu, “Birisi bana borçlandığında kaçıp gitmeyeceğinden nasıl emin olabilirim?” sorusunu gündeme getiriyor.
Cevap oldukça basit.
Bir ödeme kanalını açtığınızda, her biriniz güvenlik depozitosu olarak belirli bir miktar para yatırır. Bu miktar işlem yapılan tutara eşit veya daha yüksek bir değerdedir.
Örnek: Bitcoin’in Blok Zinciri Üzerinde Küçük Ödemeler
Diyelim ki arkadaşım ve ben Dünya Kupası sonuçları üzerine küçük işlemlere girmek istiyoruz. Bu küçük işlemleri Bitcoin’in birinci katman blok zinciri üzerinden ödeyebiliriz. Fakat bu her işlem için alınan ücretler nedeniyle düşündüğümüzden çok daha fazla ödeme yapmak zorunda kalacağız.
Diğer yandan ise yeterince ücret ödenmezse, paranın el değiştirmesi için saatlerce beklemek zorunda da kalınabilir.
Lightning Ağı Üzerinden Küçük Ödemeler
Bu yüzden arkadaşım ve ben, toplam değeri bir Bitcoin olan bir dizi işlem yapmak istiyoruz. Aramızda bir “off-chain” ödeme kanalı açarız ve her birimiz 0,5 Bitcoin’i güvenlik depozitosu olarak yatırır.
Teknik olarak, her birimiz 0.5 BTC’yi bir multi-signature Bitcoin adresine göndermiş oluruz. Bu, Bitcoin madencilerinin birinci katman işlemini işleyip onaylamasını sağlar.
Bu depozito, gerçekten “birinci katman blok zincirine ulaşan” tek ödemedir. Bundan sonra, daha küçük ödemeler, arkadaşım ve ben arasında Lightning Ağı’nın ödeme kanalı üzerinden gerçekleştirilecektir.
Unutmayın ki, herhangi biri işlemden çekilmek isterse, diğer kişiye danışmadan kolayca depozitoyu alıp ayrılabilir.
Fakat, tek taraflı geri çekilmede, ayrılan tarafın yatırdığı Bitcoin’leri geri alması için bir süre beklemesi gerekir. Bu süre 1.000 tane blok onayı (yani yaklaşık olarak 1 hafta) beklemesini zorunlu kılar. Geride kalan taraf, Bitcoin’lerini anında geri alır.
Şimdi, işlemi kaybettiğimi ve arkadaşımın 0.1 Bitcoin ödemem gerektiğini varsayalım. Benim artık 0.4 Bitcoin’im ve onun 0.6 Bitcoin’i olduğunu belirten “off-chain” defterimizde bir işlem imzalamamız gerekir. (bu, küçük bir defter gibi bir şeydir)
Eğer arkadaşım kazançları almak isterse, bu defterimizi ağa göstererek, yatırımları yeni bakiyelere göre geri çekebiliriz. Bu kapatma işlemi, birinci katman ağında gerçekleşir.
Lightning Ağı Güvenli mi?
Lightning Ağı, içinde bir dolandırıcılık koruma mekanizması da barındırır. Eğer, herhangi bir nedenle, 0.1 Bitcoin ödemeden geri çekilmeye çalışırsam bu mekanizma devreye girer. Aynı şekilde tüm bakiyemi (0.5 Bitcoin’imi) geri almak istersem de bu mekanizmayı tetiklemiş olurum. Ve sonuç olarak tüm depozito (1 Bitcoin) arkadaşımın hesabına geçer. Böyle sert cezalar, katılımcıların hile yapma teşebbüsünden caydırmak için vardır.
Unutmayın, arkadaşım ve ben 1000’den fazla işlem yapmış olabiliriz. Fakat blockchain sadece iki işlemi gösterecektir. Birincisi ödeme kanalını açmak ve para yatırmak, ikincisi ise kapatmak ve hesabı düzenlemektir. Aradaki tüm işlemler aslında anında ve ücretsiz gerçekleşmiş oldu.
4. Ağ Kanalları
Günlük işlemleri yapmak için her yeni kişiyle etkileşimde bulunmak üzere para yatırmam gerekiyor mu, diye düşünebilirsiniz. Bu pek gerçekçi değil.
Bitcoin’in gerçek bir nakit ve kredi kartı alternatifi olabilmesi için bu durumun olmaması lazım. Böyle hızlı ve ücretsiz ödemeleri, yabancılarla, her seferinde yeniden yatırım yapmadan gerçekleştirmek gerekir.
Bu sorunu aşmak için Lightning Network, bağlantılı ödeme kanalları aracılığıyla “atlamamı” sağlar. Ağ kanalları, ödeme kanallarının dolaylı olarak aracılar aracılığıyla bağlantı kurmasına olanak tanır.
Diyelim ki benim bir arkadaşım ile ödeme kanalım var. Onun da kız kardeşiyle bir ödeme kanalı varsa, arkadaşımdan kız kardeşine benim adıma ödeme yapmasını isteyebilirim. O da bunu gerçekleştirdiğinde, bana bunu kanıtladığı anda ben ona ödeme yaparım.
Bu ağ etkisi, Lightning Network’ü çok daha güçlü hale getiriyor. Herhangi biriyle işlem yapmak için, ağda birbirini tanıyan diğer katılımcılar aracılığıyla o kişiye giden bir yol bulmanız yeterlidir.
Bu kanal, yüzlerce farklı aracıdan geçse bile önemli değil; bu da Lightning Ağının küresel ölçekte ölçeklenebilir olmasını sağlar.
5. Lightning Network’lerin Gelecek Olanakları
Lightning Network’ü kullanarak, her türlü yeni ödeme modeli mümkün hale gelecektir. Hiç maliyet olmadan, anında herkese ulaşabilen bir ödeme sisteminin neler yapabileceğini düşünün. Tıpkı ses ve video içeriği akışının etkisi gibi, belki de para akışı dönemini göreceğiz.
Örneğin; akıllı telefonunuz Lightning’i kullanarak bir WiFi erişim noktasına bağlı olsun. Bu durumda otomatik olarak mikro-işlem ödemeleri yapılabilir. Yani bir video izliyor olsaydınız yalnızca videonun izlediğiniz kısmı için ödeme yapardınız.
Ya da daha çılgınca bir örnek düşünün; maaş almak yerine, çalışanlar her saniye için ödeme alıyor. Ne kadar güzel olurdu, değil mi?
6. Sonuç
Umarım, şu ana kadar Lightning Network’ün ne olduğunu ve nasıl çalıştığını anlayabilmişsinizdir. Hâlâ biraz kafanız karışık mı? Yalnız değilsiniz. Hâlâ, açıklanması daha teknik ve karmaşık konulardan biridir.
Lightning Network’ün test aşamalarını tamamlaması veya tamamen operasyonel hale gelmesi için hâlâ uzun bir yol var. Yine de, bu makalenin başında Bitcoin’in çok büyük sorunlarından bahsettiğimi göz önünde bulundurursak, bu gerçekten büyük bir haber.
Anında ve ücretsiz Lightning ödemeleriyle, Bitcoin nihayet diğer ödeme yöntemlerini değiştirecek. Kredi kartları, nakit veya diğer birebir işlem yöntemlerinin önüne geçebilecek.
Bu makalede
Hızlandırılmış Ücretsiz Bitcoin Kursu
- 100,000 öğrenci tarafından beğenildi
- 7 gün boyunca hergün e-posta
- Kısa ve eğitici; garantili!
Neden 99Bitcoins'e güvenebilirsiniz?
2013 yılında kurulan 99Bitcoins ekibi, Bitcoin'in ilk günlerinden beri kripto uzmanlarıdır.
Haftalık Araştırma
50+Uzman Katılımcılar
Aylık Okuyucular
2000+İncelenen Kripto Projeleri