Proof of Stake Nedir? Başlamadan Önce Bilmeniz Gerekenler

Proof of Stake kripto varlıklarınızı harekete geçirmenin, ağa katkıda bulunurken aynı zamanda pasif gelir elde etmenin yoludur. Staking, son dönemde adını sıkça duymaya başladığımız bir konsept haline geldi. 

Madencilik (mining) süreçlerine kıyasla daha az enerji tüketen ve kullanıcı dostu olarak tanımlanan yöntemdir. Yatırımcılar için yeni fırsat kapıları aralıyor. 

Bu rehberde, Proof of Stake kavramının temel prensiplerini açıklayacağız. Ayrıca sunduğu avantajları ve dikkat edilmesi gereken noktaları ele alacağız. Ek olarak kendi başınıza Ethereum’u nasıl stake edebileceğinizi göstereceğiz. Hazırsanız Proof of Stake nedir ve nasıl çalışır, birlikte göz atalım!

Okumayı Sevmiyor musunuz? Videomuzu İzleyin.

(Orijinal metinde yer alan bu başlığı, video içeriğine yönlendirme amacıyla ekledik.)

Proof of Stake Nedir? – (PoS) Özeti

Proof of Stake (PoS), Proof of Work’e (PoW) alternatif bir konsensüs mekanizmasıdır. PoW’da, katılımcılar bilgi işlem gücünü kullanarak bir yarışa girerken; PoS’ta kullanıcılar, işlem gücü yerine coinlerini ağda “kitleyerek” ödül kazanma şansını elde eder. 

Ağ, sonrasında rastgele bir doğrulayıcı seçerek bir sonraki blok işlemlerini onaylatır. PoS sayesinde, blok zinciri yüksek elektrik tüketimine ve güçlü bilgisayarlara ihtiyaç duymadan merkeziyetsiz biçimde güncellenmeye devam edebilir.

Kısaca Proof of Stake (Hisse Kanıtı) konusuna değindik. Daha ayrıntılı bir açıklama için ele alacağımız konular:

• Madencilik ve Proof of Work (İş Kanıtı)
• Proof of Stake Açıklaması
• Ethereum Stake Etme
• Stake Havuzları ve Diğer Çözümler
• Sonuç

Eğer kripto paralara yeniyseniz, bu yazıyı okumadan önce “Bitcoin Nedir?” ve “Bitcoin Madenciliği Nedir?”  göz atabilirsiniz. Temel bilgileri edinebilirsiniz.

1. Madencilik ve Proof of Work

Stakingi anlatmaya başlamadan önce, hangi sorunu çözdüğünü anlamakta fayda var. Bitcoin ve diğer merkeziyetsiz kripto paralar, arada bir aracı olmadan dijital para gönderme olanağı sunar.

Tek bir otorite tarafından kontrol edilmeyen bir denge defterini, yani blockchaini yönetmek için ilk çözüm madencilik sürecidir. Bu çözüm, bir yarışma süreci olarak tanımlanır.

Madencilikte, güçlü bilgisayarlar belirli bir matematik probleminin çözümünü tahmin etmeye çalışır. İlk doğru yanıtı bulan, işlemlerin tutulduğu yeni bloğu blok zincirine ekleme hakkı elde eder. Ödül olarak yeni basılan coinlerden pay alır.

Daha fazla bilgi işlem gücüne sahip bilgisayar, saniyede daha çok tahminde bulunabilir. Bu yarışı kazanma ihtimalini artırır. 

Matematik ve olasılık yasaları sayesinde, tek bir kişinin veya grubun blok zincirini tekelleştirmesi oldukça düşük bir ihtimaldir. Bu sayede ağ, merkeziyetsiz kalmaya devam eder.

Madencilik sürecine teknik olarak Proof of Work (İş İspatı) denir. Çünkü doğru çözümü göstererek madenciler bu iş için ciddi miktarda hesaplama gücü ve enerji harcadıklarını kanıtlar. 

Proof of Work, tanım olarak bir konsensüs mekanizmasıdır. Zira amacı, birbirini tanımayan ve başka şekilde işbirliği yapması mümkün olmayan katılımcı grubunun, kimin defteri güncelleyeceği konusunda uzlaşmasını sağlamaktır.

Proof of Work, güvenilir ve sağlam olsa da çok fazla elektrik enerjisi tüketmesi gibi bazı dezavantajlar barındırır.

2. Proof of Stake Nedir – Detaylı Açıklaması

Dezavantajları nedeniyle yıllar boyunca farklı konsensüs mekanizmaları önerilmiştir. Bunlardan biri de oldukça popüler olan Proof of Stake (PoS) yöntemidir.

PoS yönteminde, yarışa katılmak için yüksek elektrik tüketimli bilgisayarlar çalıştırmaz. Bunun yerine, kullanıcılar belirli miktarda kripto para stake (kilitleme) eder.

Peki bu nasıl işliyor?

Ağ üzerinde bağlı olan normal bir bilgisayarda belirli miktarda coini kilitlersiniz. Bu bilgisayara teknik olarak “node” (düğüm) adı verilir. Kilitlediğiniz coinler sizin “Stake”inizdir. 

Stake işlemini gerçekleştirdikten sonra, bir sonraki bloğu kim oluşturacak (forge) çekilişine katılmaya başlarsınız. PoW’da “madencilik” (mining) ifadesi kullanılırken, PoS’ta “blok dövme” veya “blok üretme” terimi kullanılır.

Kazananı belirlemede şu faktörler göz önüne alınır:

• Stake miktarı (ne kadar coin stake ettiğiniz)
• Stake edilen coinlerin ne kadar süredir kilitli olduğu
• Rastgelelik (tek bir varlığın ağa hâkim olmasını engellemek için)

Genel olarak, yarışı kazanan node, bir sonraki blok işlemlerini onaylar ve karşılığında coin ödülü kazanır.

3. Ethereum Stake Etme

Proof of Stake kullanan pek çok coin bulunuyor (örneğin Tezos, Cosmos, Cardano). Her projenin stake kuralları ve ödül dağıtım mekanizmaları farklılık gösterebilir. Burada ana odak, Ethereum’un PoS modelidir.

2020 yılına kadar Ethereum tamamen Proof of Work tabanlıydı. Aralık 2020’de Beacon Chain adı verilen, Proof of Stake ile çalışan yeni bir zincir devreye girdi. Bu zincir, Eylül 2022’ye kadar PoW zinciriyle birlikte çalıştı.

“The Merge” olarak adlandırılan güncellemeyle, her iki zincir tek bir PoS ağı hâline getirildi. Ethereum’da doğrulayıcı (validator) olmak için 32 ETH’yi ağda kilitlemeniz gerekir. Daha fazla ETH ile katılmak isterseniz, her 32 ETH için ayrı bir doğrulayıcı node oluşturabilirsiniz.

Başlangıçta, ağ güncellenene kadar (Mart 2023’te “Shanghai” yükseltmesi), stake edilen ETH’leri çekmek mümkün değildi. Shanghai güncellemesiyle birlikte bu kilitler kademeli olarak açıldı.

Ne Kadar ETH Kazanırım?

Ethereum’da, blok dövme sürecine katılan her doğrulayıcı, yeni basılan ETH’den pay alır. Ağa katılan doğrulayıcı sayısı arttıkça, bu ödül havuzundan alınan pay düşer.

Örneğin:

• 1 milyon ETH stake edildiğinde, doğrulayıcıların yıllık maksimum ödülü yaklaşık %18,10 olabilir.
• 3 milyon ETH stake edildiğinde, bu oran yaklaşık %10,45’e düşer.

Bunu, sabit büyüklükte bir “pasta” olarak düşünebilirsiniz; dilim isteyen kişi sayısı arttıkça, her bir dilim küçülür. Ne kadar ETH stake ettiğinizde ne kadar ödül kazanabileceğinizi hesaplayan çevrimiçi staking hesaplayıcıları bu konuda fikir verir.

Ethereum stakinge katılmak için birden çok yol var. En yaygın yöntem, kendi doğrulayıcınızı kurmaktır. Ancak bu, teknik beceri, özel donanım ve sürekli bakım gerektirir. Ayrıca 32 ETH’ye sahip olma zorunluluğu da vardır.

Dahası, kendi doğrulayıcınızı doğru şekilde kurmaz veya node çevrimdışı kalırsa ağın bütünlüğüne zarar verebilirsiniz. Bu durumlarda ceza ve hatta “slashing” (stake ettiğiniz coinlerin bir kısmının yakılması) gibi yaptırımlarla karşılaşmak mümkündür.

4. Staking Havuzları ve Diğer Çözümler

Yukarıdaki riskler nedeniyle, daha fazla kişinin stakinge katılabilmesi için ek çözümler geliştirilmiştir. Böylece günlük kullanıcılar da teknik karmaşayla uğraşmadan Ethereum stake edebilirler.

Borsalar

Teknik bilgisi sınırlı olan birinin en kolay stake yöntemi, borsaların sunduğu staking hizmetini kullanmaktır. Bazı borsalar, çok küçük miktardaki ETH’nizi bile kendi doğrulayıcıları üzerinden stake etmenize olanak tanır ve bunun için belirli bir ücret alır.

• Avantaj: Teknik kurulum gerekmez.
• Dezavantaj: Coinlerinizi borsaya emanet etmiş olursunuz. Ödüller üzerinde borsanın politikalarına göre kısıtlamalar olabilir.

Staking Havuzları

Tıpkı madencilik havuzları gibi, staking havuzlarında da katılımcıların ETH’leri birleşerek daha fazla bloğu onaylama şansı yakalar. 32 ETH sınırını aşmanız gerekmediği için ufak miktarlarla da katılabilirsiniz.

Dikkat edilmesi gerekenler:

• Havuzun güvenilirliği, komisyon oranları, müşteri desteği, havuz büyüklüğü, kullanıcı yorumları
• Özel anahtarlarınızı havuza verip vermediğiniz

Önceden Yapılandırılmış (Preconfigured) Doğrulayıcılar

Bu seçenekte, başlangıç kurulum süreci nispeten kolaylaştırılmış bir doğrulayıcı satın alırsınız. Yine de düzenli bakım ve güncellemelerle ilgilenmeniz gerekebilir. Teknik bilginize göre bu biraz zahmetli olabilir.

Validator as a Service (Bulut Staking)

Bu hizmeti sağlayan şirketler, kendi doğrulayıcınızı onların sunucularında çalıştırmanıza olanak tanır. 32 ETH’yi yatırmak ve belirli bir hizmet ücreti ödemek zorundasınız.

• Avantaj: Kolay kurulum, donanım veya yazılım bakımı yapmanız gerekmiyor.
• Dezavantaj: Hizmet ücreti ödersiniz, ancak coinlerinizin kontrolü çoğunlukla sizde kalmaya devam eder.

Likit Staking

Likit staking, yukarıdaki yöntemlerin çoğuna eklenebilen bir özelliktir. Normalde ETH stake ettiğinizde, coinler sistemde kilitli hâle gelir. Ticaret, lending veya diğer DeFi işlemlerinde kullanılamaz.

Likit staking hizmetlerinde ise karşılığında aldığınız “likit” tokenler, stake ettiğiniz ETH’yi temsil eder. Tokenleri dilediğiniz gibi kullanıp takas edebilirsiniz. Çekim işlemleri (unstaking) etkinleştirildiğinde, likit tokenleri tekrar orijinal ETH’nizle değiştirebilirsiniz.

Sonuç

Proof of Stake (PoS), enerji tasarruflu bir konsensüs mekanizmasıdır. Kullanıcılar kripto varlıklarını ağda kilitleyerek blok doğrulama işlemlerine katılır ve ödül kazanır. PoS, madencilik gibi yüksek enerji tüketimi gerektirmeyen, çevre dostu ve kullanıcı dostu bir sistem sunar.

Proof of Stake, ağ güvenliğine katkı sağlarken aynı zamanda pasif gelir elde edebilmeye olanak tanımaktadır. Ethereum’un “The Merge” ile PoS’a geçişi, bu konsensüs yöntemine büyük ilgi doğmasına yol açtı.

Bu konu hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz, Ethereum Vakfı’nın kapsamlı rehberine göz atabilirsiniz.

FAQs

Proof of Stake Nedir?

Proof of Stake (PoS), kripto varlıkları kilitleyerek ağa katkıda bulunurken aynı zamanda ödül kazanmanızı sağlayan bir konsensüs mekanizmasıdır. Daha az enerji tüketimi ve kullanıcı dostu yapısıyla dikkat çeker. PoW’un aksine, işlem gücü yerine kripto varlıklarınızla pasif gelir elde edebilirsiniz.

PoS ile Mining Arasındaki Farklar Nelerdir?

Madencilikte (Proof of Work) güçlü bilgisayarlarla karmaşık matematik problemleri çözülürken, Proof of Stake’te coinlerinizi ağda kilitleyerek blok doğrulama işlemlerine katılabilirsiniz. PoS, enerji verimliliği ve çevre dostu olmasıyla öne çıkar.

Ethereum Nasıl Stake Edilir?

Ethereum stake etmek için en az 32 ETH’ye sahip olup bir doğrulayıcı node oluşturmanız gerekir. Teknik bilginiz yoksa, staking havuzları veya borsa hizmetleri üzerinden daha küçük miktarlarla Ethereum stake edebilirsiniz. Likit staking gibi alternatif yöntemler de mevcuttur.

Proof of Stake’in Avantajları Nelerdir?

Proof of Stake, enerji tasarrufu, daha düşük işlem ücretleri ve pasif gelir fırsatları sunar. Ayrıca, madencilik donanımı gerektirmemesi sayesinde katılımı daha erişilebilir hâle getirir. Ağ güvenliğine katkı sağlarken çevre dostu bir çözüm sunar.

Neden 99Bitcoins'e güvenebilirsiniz?

10+ Yıl

2013 yılında kurulan 99Bitcoins ekibi, Bitcoin'in ilk günlerinden beri kripto uzmanlarıdır.

90sa+

Haftalık Araştırma

50+

Uzman Katılımcılar

100k+

Aylık Okuyucular

2000+

İncelenen Kripto Projeleri

Daha fazla Oku

Seher Eroğlu

Kripto para ve blockchain sektöründe deneyimli bir içerik üreticisi olarak, merkeziyetsiz finans (DeFi), gerçek dünya varlıklarının tokenizasyonu (RWA) ve yapay zeka uygulamaları (AI) gibi alanlarda uzmanlaştım. Blockchain teknolojisinin gelişimini yakından takip ederken, sektörün inovasyonlarını doğru ve etkili bir şekilde aktarmaya... Daha Fazla Oku

Seher Eroğlu Yazılarını Oku