Kriptoda Stablecoin Nedir? – 2025 Yılının En Detaylı Rehberi
Dalgalanmaların yüksek olduğu kripto piyasasında stablecoin nedir ve bu soruyu neden sormak zorundayız? Stablecoinler ve volatilitenin alakası nedir ve aslında stablecoinler niye var? 99bitcoins ekibinin hazırladığı rehberde, tüm bu soruların cevaplarına beraber bakalım.
Kripto paraların çoğu, sadece bir değer saklama aracı olarak kullanılmaz. Coinler, aynı zamanda bir değişim aracı olarak hizmet etmek için de tasarlandı.
Sorun şu ki, nispeten küçük piyasa değerleri nedeniyle fiyat dalgalanmaları gerçekleşir. Hatta Bitcoin gibi popüler kripto paralar bile fiyatta geniş dalgalanmalar yaşayabiliyor.
Stablecoin nedir yazımızda, dalgalanma sorununa önerilen mevcut çözümleri değerlendireceğiz. Stablecoinler hakkında detaylı bilgileri ve nasıl kullanıldığını inceleyeceğiz. Hazırsanız nefesinizi tutun ve rehberimize başlayalım! Stablecoinlerle ilgili bilgilendirici bir yolculuğa çıkacağız.
Alternatif: Stablecoin Nedir İsimli Video Rehberimize Göz Atın
Stablecoin Rehberinin Kısaca Toparlanmış Hali
Stablecoinler, volatil olmayan bir kripto para yaratma girişimidir. Bir stablecoinin değeri, itibari para birimi olarak da bilinen gerçek dünyadaki bir para birimine sabitlenir.
Stablecoin nedir sorusuna en güzel örnek Tether veya USDT olarak bilinen coindir. USDT, 1 ABD dolarına eşittir ve ne olursa olsun bu sabit değerini koruması beklenir.
İşin özüne inecek olursak, stablecoinler kısaca bu şekildedir. Stablecoinlerin derinine inmek için incelememize devam edelim. Detaylı araştırmaları topladığımız başlıklara göz atalım. Ardından, çayınızı veya kahvenizi hazır edin, çünkü başlıyoruz!
- Dalgalı Piyasa
- Stablecoinler neden var
- Sabit değerlerin (peg) oluşturulması
- Sabitleme yöntemlerinin karşılaştırılması
- İş modelleri
- En çok tercih edilen stablecoinler
- Eleştiriler
- Sonuç
1. Dalgalı Piyasa Neden Oluyor
Dalgalı piyasada önemli bir etken olan stablecoin nedir ve neden vardır? Soruya açıklık getirmek için öncelikle kripto paraların volatilitesini anlamamız gereklidir.
Dalgalanmaların oluşması için piyasada bazı şartların oluşması, bazılarınınsa oluşmaması gerekir. Bir varlığın piyasa değeri ne kadar küçükse, fiyatı o kadar volatil yani dalgalı olur.
Şimdi, bankta otururken küçük bir gölete bir taş attığınızı hayal edin. Şimdi aynı taşı bir gemiden okyanusa attığınızı farz edin. Açıkçası, gölete atılan taş, okyanusa atılandan çok daha fazla etkiye sahip olacaktır.
Taş atma örneğine benzer şekilde, kripto piyasasına da değinelim. Toplam kripto piyasası, şu an küçücük bir gölet gibidir
Bir örnek verecek olursak kripto, ABD dolarına kıyasla yapılan işlemlerden daha çok etkilenir. Kriptodaki günlük alım satım emirleri, idari para birimlerinin alınıp satılmasına göre çok daha büyük bir faktördür.
Piyasanın küçüklüğü öyle büyük bir sorun yaratır ki paranın merkeziyetsizleşmesinden yararlanmak zor olur. İpin ucuna bakarsak en iyi kripto paralar, “herkes için serbest” bir ödeme sistemidir. İşte, bu tarz avantajlarından, ona eşlik eden değer oynaklığı olmadan yararlanamazsınız.
Bitcoin veya başka herhangi bir kriptoyu günlük işlemlerde kullanmak aşırı zordur. Tabii ki bu, ticaret amaçlı işlemler için de kolay değildir. Çünkü kriptonun değeri bir gün değeri X iken ertesi gün yarısına inebiliyor.
İnternette sıkça denk geldiğimiz bir olaydan bahsedelim. Eminiz ki sizin de karşınıza çıkmıştır.
Bir adam, 2010’da tam 10 bin Bitcoin karşılığında 2 adet pizza satın aldı. Hatta bu olayı tatlı bir şekilde hatırlamak için 22 Mayıs günü “Bitcoin Pizza Günü” ilan edildi. Şimdi bu adamın her pizza yediğinde ne hissettiğini bir düşünün.
İşte, merak edilen stablecoin nedir ve ne işe yarar sorusu tam da bu noktada devreye giriyor.
2. Herkesin Cevabını Bilmek İstediği Soru – Stablecoin nedir?
Stablecoinler, kriptonun sağladığı avantajları itibari yani geleneksel para birimlerinin istikrarıyla birleştirir. Biraz daha açıklayacak olursak, stablecoinler hızlı mutabakat sağlar. Bunun yanında, daha az düzenleyici engelle de karşı karşıyadırlar.
Çoğu coin gibi, en bariz kullanım alanının “günlük yaşam” olarak hedeflendiği açıktır. Stablecoinler, rutin alışverişlerde bir değişim aracı olarak kullanması amacıyla ortaya çıktı.
Tam da bu noktada stablecoin nedir ve nerede kullanılır gibi akıla takılanları biraz aydınlatalım. Stablecoinler, şu an beklendiği gibi pek de popüler değildir. Durum böyle olmadığı için kimse onları bir ödeme yöntemi olarak gerçekten kabul etmiyor. Bakkal Mehmet Amca’ya ödemeyi USDT ile yapacağınızı söylediğinizi bir düşünün.
Yeteri kadar popüler olmadığı için bugün, stablecoinlerin ana kullanımı, aslında kripto borsalarında görülüyor.
Tüccarlar, stablecoinler sayesinde risk azaltmaya yönelik hamleler yapar. Aslında, stablecoin nedir sorusunu bir de onlara sormamız gerekti. Aktif yatırım yapan tüccarlar, volatil kripto paraları sabit kripto paralara çevirirler. Bu kripto paralar da değindiğimiz stablecoinlerdir.
Örneğin, miktarı fark etmeksizin Bitcoin’e yatırım yaptığımızı varsayalım.
Bitcoin’in ABD dolarına karşı değer kaybetme riskini göze alamayız. Biraz kazanç yaptıktan sonra Bitcoinlerimizi USDT’ye çevirerek yatırımın değerini koruruz. (USDT, USD değerine sabitlenmiş Tether olarak bilinir)
Tekrar “oyuna dönmek” ve Bitcoin tutmak istediğimizde USDT’lerimi tekrar BTC’ye çevirebiliriz.
Birçok borsa, aslında düzenlemeler nedeniyle kullanıcılarına kripto paralarını itibari para birimlerine çevirme seçeneği sunmaz. Yöntem, en iyi kripto borsalarının büyük bir kısmında, sadece stablecoinler ile çevrilecek şekilde çalışır.
Stablecoinlerin bir diğer büyük avantajı, borsalar arasında fon taşımayı nispeten hızlı yapmasıdır. Çünkü kripto işlemleri itibari işlemlerden hem daha hızlı hem daha ucuzdur.
Borsalar arasında bu kadar hızlı bir mutabakat seçeneği, arbitraj yapmayı daha uygun kılar. Arbitraj, genelde Bitcoin borsaları arasında gördüğünüz fiyat farklılıklarını kapatır. Arbitraj yöntemi ile ek gelir elde eden birçok aktif yatırımcı da vardır.
Şu an için stablecoinler, günlük alışveriş aracı olmaktan çok, tüccarlar için bir yardımcı coin konumundadır. Peki bu nasıl mümkün oluyor ve stablecoin nasıl çalışıyor? Stablecoinler fiyatlarını diğer kripto paraların yaşadığı volatiliteden nasıl koruyorlar?
3. Bir Stablecoinin Sabit Değerinin (peg) Oluşturulması
Sabit bir değeri korumak, stablecoinlerin kalbinde yatan zorluktur. Piyasanın, o coine yüksek güven duyması gerekir.
Piyasa 1 USDT’nin gerçekten 1 dolar etmediğini düşünürse herkes elindeki USDT’yi satar. Tabii USDTler satılınca da fiyat düşer ve sabit değer bozulur.
Fiyat oynaklığını engellemek için stablecoinler genellikle iki farklı yönteme başvurur. Detaylara inip teminat yöntemine ve algoritmik modellere değinelim.
Teminatlı Stablecoinlerin Destekleyicisi Nedir?
Teminat yönteminde, şirket, güveni korumak için coinlerini başka bir varlıkla teminat altına alır. Teminatla belirtilmek istenen şey, şirketin sözünün arkasında durduğudur. Firmanın coinlerinin gerçekte sabitlendiği miktarda değer etmesi gerektiğinin kanıtıdır.
Teminat örneğine iki farklı coin üzerinden değinelim. Mesela her USDT’nin, nakit veya Tether’in teminat olarak tuttuğu diğer varlıklarla desteklendiği söylenir. Altınla desteklendiği belirtilen DGX token da farklı bir teminat örneğidir.
Teminatlı stablecoinlerin bir başka versiyonu, bir veya birden fazla kripto para ile desteklenenlerdir. Çoklu kripto birimlerle desteklenen teminatı denetlemek daha kolaydır. Çünkü stablecoine sahip şirketin bakiyesi blok zinciri üzerinden görüntülenebilir.
Algoritmik Stablecoinlerin Temelinde Yatan Sistem
Sabit değeri korumanın ikinci yolu, piyasadaki coin arzını algoritmik olarak değiştirmektir. Yani algoritmik stablecoin nedir sorusunun cevabı, piyasadaki miktar değiştirilerek sabitlenen kripto para birimleridir.
Algoritmik sabitleme, şirketin otomatik kurallar dizisi yazarak oluşturduğu bir yöntemdir. Biz bunu “akıllı sözleşme” olarak adlandırıyoruz. Akıllı sözleşmeler ile stablecoinin dolaşımdaki miktarı, coinin fiyatına göre artıp azalır.
ABD dolarına algoritmik olarak sabitlenmiş bir stablecoinimiz olduğunu hayal edin. Farz edelim, birçok insan coini almaya başlarsa fiyat yükselecek ve sabit değer bozulacaktır.
Ani fiyat yükselişini önlemek için hemen yenileri basılır ve bu yeni çıkan coinler piyasaya sürülür. Arzdaki bu artış, talebin yarattığı fiyat baskısını hafifletir ve coinin değerini korur.
Öte yandan, birçok insan coini satmaya başlarsa fiyat da düşüşe doğru yönelecektir. Bu durumda da coinler toplam arzdan çıkarılarak fiyatın 1 ABD dolarına sabit tutulması sağlanır.
Açık olmak gerekirse, algoritmik olarak sabitlenmiş stablecoinler hiçbir varlığı teminat olarak tutmaz. Coini yöneten akıllı sözleşme adeta bir merkez bankası gibi davranır. Akıllı sözleşme, para arzını değiştirerek fiyatı tekrar sabit değere döndürmeye çalışır.
4. Hangi Sabitleme Yöntemi Stablecoinler İçin En İyisi?
Her sabitleme yönteminin kendine göre güçlü ve zayıf tarafları vardır. Sabitleme yöntemi en iyi olan stablecoin nedir dediğinizi duyar gibiyim. Sorunun cevabını bulmak için önce sabitleme yöntemlerinin güvenliği ile ilgili görüşlere göz atalım.
İtibari para teminatlı sabit değerler (fiat-collateralized pegs) en yüksek güven derecesini sağlar. Stablecoin sahiplerine coinin gerçekten desteklendiği varlığa eşit olduğunu kanıtlar. Gelgelelim itibari teminatlı sabitlemelerin bazı büyük dezavantajları vardır.
Her şeyin ötesinde, şirket açısından bakıldığında varlık dondurulmuş durumdadır. Bu unsur da demek oluyor ki başka bir şey için kullanılamaz.
Üstüne üstlük, şirketin her zaman zimmetine para geçirme veya banka hesabının kapatılması riski vardır. Tüm bu faktörler, stablecoine olan güveni sarsabilir.
Fiat teminatlı stablecoinlerde bir diğer sorun ise dolaşımdaki coin miktarının ispatlanmasıdır. Şirketin gerçekten değeri karşılayacak kadar varlığa sahip olduğunu kanıtlamak zordur.
Tedavüldeki Tether (USDT) coinle ilgili bazı endişeler de bu noktada devreye giriyor. Coinin gerçekten destekleyecek kadar teminata sahip olmadığı iddiaları bulunuyor. Dolayısıyla şüphecilerden sert eleştiriler ve denetim talepleri almıştır.
Öte yandan, kripto teminatlı coinler ise teminatı blok zincir üzerinde görüntüleyebilme avantajına sahiptir. Lakin teminatın kendisi son derece volatil olabilir. Tam olarak bu yüzden, kripto para birimi için bir prim gerekir.
Çoğu durumda şirket, kripto fiyatlarındaki olası düşüşleri telafi etmeyi amaçlar. Durum böyle olduğu için şirketler, genelde gereken teminatın %150’sini veya daha fazlasını tutar.
Algoritmik sabitleme, şirketin elinde herhangi bir varlık tutması gerekmediği gerçeğinden faydalanır.
Birçok kişi para arzını değiştirmenin sabit değeri korumak için bir garanti olmadığını savunur. Yani algoritmik sabitleme teorisinin gerçek hayatta pek işlemediği tartışılıyor.
5. İş Modeli Olarak Stablecoin Nedir ve Şirketler Neden Sabitlenmiş Coinler Oluşturur?
Bir stablecoinin sabit değerini korumak oldukça karmalık görünüyor. Peki, en başta stablecoin yaratmanın teşviki nedir? Stablecoinlerin genel iş modeli nedir?
Her şirket için farklı bir teşvik vardır. Bazı şirketler coinlerinin alım satımından bir ücret alabilir.
Diğer bir yol ise şirketlerin stablecoinlerini bir pazarlama kanalı olarak kullanmasıdır. Başka bir deyişle, şirket ve sunduğu diğer hizmetler hakkında farkındalık yaratmayı amaçlar.
Houbi, Gemini, Coinbase ve Circle gibi borsalar, kendi stablecoinlerini oluşturdu. Bu sayede daha fazla kullanıcıyı ticaret platformlarına çekmeyi hedeflerler. Aynı zamanda, en iyi DEX borsaları ve merkezi borsalar arasında geçişi sağlar. Yine borsa içinde fon değişimini kolaylaştırmayı da amaçlarlar.
6. Günümüzde İşlem Gören Popüler Stablecoinler
USDT (USD Tether) – ABD dolarına sabitlenmiş itibari teminatlı bir stablecoindir. Tether şirketi tarafından teminatlı olarak oluşturulmuştur. 2015’te piyasaya sürülmesinden bu yana nispeten istikrarlı kalmıştır.
TUSD (TrueUSD) – Tether’a yöneltilen eleştirileri ele almaya çalışan, daha yeni bir fiat teminatlı stablecoindir. ABD doları teminatları, birden fazla güven şirketinin banka hesaplarında tutulur. Belirtilen banka hesapları, üçüncü taraf bir muhasebe firması tarafından denetlenir. Denetlemeler gerçek zamanlı olarak kamuya açık şekilde yapılmaktadır.
GUSD (Gemini USD) – Winklevoss kardeşlerin kurduğu popüler kripto borsası Gemini’nin coinidir. USDT ve TUSD gibi fiat-teminatlı bir stablecoindir. Gemini’ye göre GUSD, dünyanın ilk regüle edilmiş stablecoinidir.
USDC (USD Coin) – Circle ve Coinbase tarafından çıkarılan fiat-teminatlı bir stablecoindir.
DAI – MakerDAO tarafından oluşturulan kripto-teminatlı bir stablecoindir.
USDP (Pax Dollar) – Paxos tarafından çıkarılan itibari birim teminatlı bir stablecoindir. Kurum, New York Eyaleti Finansal Hizmetler Departmanı (NYDFS) tarafından denetlenen bir finans şirketidir. Son derece güvenilir bir şirket olarak bilindiği için PayPal’ın kripto hizmetlerini de destekler. USDP, yatırımcıların en güvenli stablecoin nedir sorusuna cevap olarak öne çıkıyor.
PYUSD (PayPal USD) – PayPal’ın stablecoini de Paxos tarafından çıkarılmıştır. PYUSD, NYDFS tarafından regüle edilir. Kullanıcılar PayPal’ın web sitesinde veya uygulamasında PYUSD alabilir, satabilir, tutabilir ve transfer edebilir. PYUSD’yi diğer PayPal kullanıcılarına göndermek ücretsizdir. Ayrıca Ethereum’u destekleyen cüzdanlara da gönderilebilir. Ancak bu işlemlerde ağ ücretleri uygulanabilir.
7. Stablecoinler İle İlgili Eleştiriler
Stablecoinlerin yaratılması hakkında endüstriden çok fazla eleştiri vardır. En yaygın olanı, sabit değerin uzun vadede gerçekten korunamaması ile ilgilidir. Değerin korunamaması, yazımızın önceki kısımlarında da belirttiğimiz herhangi bir nedenden kaynaklanabilir.
Ek olarak, sabitlenen tüm para birimleri, sabit değer saldırı altına girdiğinde başarısızlığa mahkum olur. Bu gerçeğin sebebi, sabitliği sürdürmenin maliyetidir. Tarihten birkaç olayla örneklerine göz atalım.
Sabite değerin korunmasının (peg) bozulduğu bilinen bazı ünlü örnekler, büyük ülkelerin sorunları olmuştur.
- 2015’te İsviçre frangının Euro’ya sabitlenmesinin kırılması
- 2005’te Çin yuanının ABD dolarına sabitlenmesinin bozulması
- 1997’de Tayland bahtının ABD dolarına sabitlenmesinin bozulması
- 1971’de ABD dolarının altına sabitlenmesi olan altın standardı
Gerçekleşen sabitlenme bozulmasının en ünlü örneği 1971’deki ABD doları altın standardıdır. Ancak buradaki daha büyük soru yönetişim (governance) meselesidir. Peki, yönetim açısından bakıldığında merkezi stablecoin nedir?
Stablecoinler, ister algoritmik ister teminatlı olsun, merkezi kabul edilir. Çünkü sabit değeri koruyan bir şirket mevcuttur. O nedenle stablecoinler, merkeziyetsiz olmadıklarından aslında kripto para sayılmazlar. Bunlar, ne düşebilecek, ne de yükselecek coinler arasında yer alır.
Bir diğer sorun, stablecoinlerin büyüme sancısı olan bir soruna çözüm sunuyor gibi görünmesidir. İpin ucundan tutup işin aslına bakıldığında, stablecoinler de sürekli bir problem olabilir.
Bir gün, kripto paralar daha yüksek piyasa değerlerine ulaştığında dalgalanmalar hayli azalacaktır. Yani volatilite büyük ölçüde düştüğünden, stablecoinlere gerçek bir ihtiyaç kalmayacaktır.
Stablecoinler, iki önemli özelliği aynı anda elde etmeyi hedefliyor. Hem büyük bir piyasanın istikrarını hem de herkese açık bir kriptonun esnekliğini kazanmaya uğraşıyor.
Sorun şu ki aynı zamanda her iki dünyanın en kötü taraflarını da alıyorlar. Bir çeşit merkez bankası gibi kontrol edilen merkezi bir coin olarak düşünülüyor. Sadece bu sebepten bile halkın güvenini koruma kabiliyeti sorgulanıyor.
Bir de ayrıca düzenlemeler sorusu vardır. Düzenleyiciler, herhangi bir denetim olmadan yasal para birimini taklit eden bir varlık yaratılmasına izin verir mi? Bu soruna bir örnek Basis projesidir.
Algoritmik olarak sabitlenmiş bir stablecoin olan Basis, projesi için 130 milyon dolardan fazla fon topladı. Çok kısa bir süre sonra, düzenleyici sorunlar nedeniyle kapatıldı.
8. Sonuç
Stablecoin nedir sorusuna verilebilecek en basit cevap, kripto ve idari para birimi olarak hibrit bir araç arayışına çözümdür. Bir stablecoin, değerinin sabitlenmesi için bir para birimine (genellikle ABD doları) endekslenir. Stablecoinler, hızlı işlemler, istikrar ve ticaret için güvenli bir liman sağlar.
Stablecoinler, teminatlı veya algoritmik modellerle desteklenir. Genelde borsalarda işlem çiftlerinde ve arbitraj işlemlerinde kullanılır.
Görünüşe göre stablecoinler, borsalar için bir tür geçici yardımcı araç görevi görüyor. Böylece, tüccarlara volatilitenin dışında bir seçenek sağlıyor. Aynı zamnda yatırımcıları regüle edilmiş fiat seçenekleri sunmaya mecbur bırakmıyor.
Uzun vadede, bu coinlerin kripto ekosisteminde bir yeri olup olmayacağını ya da nasıl olacağını, özellikle bu kadar çok soru işareti varken öngörmek zordur.
Ayrıca Bakınız: 1000x Yapacak Coinler
Sıkça Sorulan Sorular
Stablecoin ne demek?
Stable coinler hangileri?
XRP stablecoin nedir?
Stablecoin nasıl alınır?
Stabil ne demek?
99Bitcoins, bağlı linklerimiz üzerinden yapılan yönlendirmelerden komisyon alabilir. Tüm önerilerimiz kapsamlı bir inceleme sürecinden geçmektedir.
Free Bitcoin Crash Course
Learn everything you need to know about Bitcoin in just 7 days. Daily videos sent straight to your inbox.
