Kırgızistan, merkez bankası destekli dijital para birimleri (CBDC) dünyasına adım atıyor. Devlet Başkanı Sadyr Japarov, “dijital som”un yaygın kullanımı için onay verdi.
Rusya ve Belarus gibi rakip ülkeler kendi CBDC’lerini neredeyse tamamlamışken, ulusal para birimlerini dijitalleştirme yarışı hız kazanmış durumda. Biraz komplo teorisi havasına girmemize izin verin.
Kendinize şu soruyu sorun: CBDC’ler teknolojide bir ayrışma mı başlatıyor? Bazı ülkeler bu sisteme karşı çıkarken diğerleri tamamen benimsediğinde, “Splinternet” (bölünmüş internet) devrimi mi yaşanacak?
Hadi detaylara inelim.
CBDC’ler İçin Yasal Zemin Hazır: Pilot Testler Başlıyor
Kırgız Cumhuriyeti Anayasası’nda yeni imzalanan değişiklikler, dijital som için bir pilot projenin başlatılmasını kolaylaştırmayı amaçlıyor. Cumhurbaşkanlığı ofisinden yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Anayasa Yasası’nın amacı, ulusal dijital para birimi prototipi olan ‘dijital som’un pilot projesini başlatmak ve bununla birlikte yasal zeminini ve statüsünü oluşturmaktır.”
Yetki artık Kırgızistan Merkez Bankası’na devredilmiş durumda ve dijital som, bu yıl içinde gerçek dünya denemelerine başlayacak. Tam anlamıyla hayata geçirilip geçirilmeyeceğine dair nihai karar ise 2026 yılında verilecek.
Kırgızistan’ın CBDC atağı, küresel ekonomik dönüşümün tam ortasında yerini alıyor. Nijerya, Jamaika ve Bahamalar kendi dijital para projeleri üzerinde çalışırken, Avrupa Birliği euro’nun bir sonraki dijital versiyonunu tanımlamak için yarışta.
Öte yandan ABD, dijital dolara net bir şekilde adım atmaktan hâlâ kaçınıyor ve süreci ağırdan alıyor.
ECB is deciding if they roll out #CBDC this October 2025.
Everyone in the EU 🇪🇺 has the chance to speak up.
🚨 Contract your MP while it still matters 👈 pic.twitter.com/N88jyyG6Xj
— Resist CBDC (@Resist_CBDC) April 16, 2025
Kırgızistan’a daha yakın bir bölgede ise Belarus, tamamen işlevsel dijital rublenin 2026’da devreye girmesini hedefliyor ve işletmeler ile bireyler için aşamalı bir erişim planı hazırlıyor.
Rusya’nın dijital rublesi de çok geride değil; o da aynı dönemde, yani 2020’lerin ortasında kullanıma sunulmayı hedefliyor.
CBDC Projesi Dijital Bölünmeye mi Yol Açacak?
Yıllardır internetin karanlık köşelerinde, örneğin artık efsaneleşmiş 4chan (RIP) gibi platformlarda, CBDC gibi merkezi teknolojilerin devreye girmesi durumunda kullanıcıların alternatif bir Splinternet (bölünmüş internet) kuracağı tehdidi dillendiriliyordu. Bu hareketin sıkça kullandığı slogan ise:
“Hepsini tutuklayamazlar.”
Asıl mesele şu: CBDC’lere yönelik yasaların Batılı ülkelerde geçmesi zor, çünkü bu durum internet üzerindeki kurumsal çıkarları baltalayabilir.
Bugün içerik, adeta para birimi haline gelmiş durumda. Başka bir deyişle, internetin şu anki haliyle çalışmaya devam etmesi, trilyonlarca dolarlık bir düzenin devamı için kritik öneme sahip.
Göreceğiz. Pek çok kişi, yapay zekâ, kripto paralar ve çevrimiçi sansürle birlikte Splinternet savaşının kaçınılmaz olduğunu düşünüyor.
Elbette Splinternet yüzde 100 etkili olamaz; sistemde delikler kalacaktır.
Ama belki de, böyle bir internet için savaşmaya değer.
Keşfedin: SEC Kripto Biriminin XRP ETF İlerlemesini İma Etmesiyle XRP Fiyatı %11 Yükseldi
Öne Çıkan Başlıklar
Neden 99Bitcoins'e güvenebilirsiniz?
2013 yılında kurulan 99Bitcoins ekibi, Bitcoin'in ilk günlerinden beri kripto uzmanlarıdır.
Haftalık Araştırma
50+Uzman Katılımcılar
Aylık Okuyucular
2000+İncelenen Kripto Projeleri
